Ciąża w czasach COVID

Zmiany jakie zachodzą fizjologicznie w organizmie ciężarnej, zwłaszcza w trzecim trymestrze, czyli: zmniejszenie czynnościowej pojemności płuc o 20-30% poprzez uniesienie przepony, zwiększenie zużycia tlenu o 20%, zwiększenie krzepliwości krwi, nadkrzepliwość, fizjologiczne wzrastanie dimerów-D, zmniejszenie ogólnej odporności decydują o tym, że przebieg COVID-19 u kobiet w ciąży może być o wiele cięższy niż u nieciężąrnych.

Poza tym, jeśli ciężarna ma schorzenia współistniejące takie jak cukrzyca, nadciśnienie, otyłość jak również ciąża wielopłodowa, wielowodzie, gdzie mamy zwiększony rozmiar macicy, to COVID-19 może przybrać bardzo niebezpieczną dla zdrowia i życia kobiety formę.

SARS-CoV-2

SARS-CoV-2, czyli wirus odpowiedzialny za COVID-19 przenosi się głównie drogą kropelkową: kaszel, kichanie.

Osoby z bezobjawowym lub łagodnym przebiegiem choroby stanowią mniej więcej 95% zakażonych, u pozostałych 5% rozwija się ciężka postać zapalenia płuc.

Podstawą rozpoznania aktywnego zakażenia u matki jest wykrycie materiału genetycznego wirusa za pomocą testu PCR.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne u kobiet ciężarnych są takie same jak u innych osób.

Po okresie inkubacji trwającej 5-14 dni może wystąpić gorączka, zapalenie gardła, katar, kaszel, duszność ze zwiększoną liczbą oddechów.

Symptomy ze strony układu pokarmowego są rzadsze, niemniej utrata węchu i smaku, biegunka może pojawić się u połowy pacjentów.

Najrzadsze są objawy neurologiczne- zmęczenie, obniżenie nastroju, bóle mięśniowe i osłabienie mięśni.

Każda ciężarna podejrzewająca u siebie zakażenie SARS-CoV-2 powinna natychmiast nawiązać kontakt z lekarzem, który podda pacjentkę ocenie klinicznej oraz zleci test PCR (wymaz  z nosogardzieli).

Bezobjawowa dodatnia ciężarna powinna pozostać w izolacji domowej z kontrolą temperatury i objawów ze strony układu oddechowego (pulsoksymetr pO2)

Pacjentka objawowa (temperatura powyżej 38 stopni + duszność) powinna zostać hospitalizowana. Należy wiedzieć o tym, że u blisko 40% ciężarnych z początkowo łagodnym przebiegiem choroby może nastąpić gwałtowne pogorszenie z ciężkim zapaleniem płuc w ciągu 24-48 godzin. Ryzyko ciężkiego przebiegu jest u ciężarnych dwukrotnie wyższe niż w porównywalnej grupie wiekowej kobiet niebędących w ciąży.

Leczenie kobiet w ciąży jest takie samo jak innych osób. Stosuje się tlenoterapię, leki przeciwwirusowe, sterydy, antybiotyki (nie działają na wirusy, leczą wtórne zakażenia bakteryjne). U każdej ciężarnej rozpoczynamy leczenie przeciwzakrzepowe.

Warto podkreślić, że wszystkie leki stosowane w leczeniu są bezpieczne dla dziecka.

Jaszcze do niedawna uważano, że jedynym sposobem zakończenia ciąży u pacjentki z COVID-19 jest cięcie cesarskie. Obecnie nie ma dowodów na to, że ten sposób porodu ma przewagę nad porodem drogami natury. Cięcie cesarskie powinno być wykonywane ze wskazań położniczych (płodu lub matki), a przede wszystkim, gdy stan układu oddechowego kobiety wymaga pilnego zakończenia ciąży.

Tak jak we wszystkich dziedzinach medycyny najważniejsza jest profilaktyka, a więc zapobieganie zakażeniu.

Noszenie maseczek, dystans społeczny oraz higiena rąk to podstawowe metody.

Jednak najważniejszym elementem profilaktyki są szczepienia.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników szczepionki przeciw COVID-19 powinny być oferowane ciężarnym i kobietom karmiącym.

Preferowane są szczepionki mRNA (Pfizer, Moderna) i powinny być stosowane po okresie organogenezy, czyli po 8 tygodniu trwania ciąży.

Ostateczną decyzję podejmuje pacjentka po konsultacji z lekarzem, po rozważeniu korzyści i ryzyka oraz stopnia narażenia na zakażenie.

Dr n. med. Grzegorz Wydrzyński

Piśmiennictwo:

• Ginekologia po Dyplomie Lipiec 2021
• Świat Lekarza nr 2/2021
• Akademia po Dyplomie/Ginekologia XV Kongres
• Rekomendacje PTGiP